The Committee on Public Finance (COPF), at its meeting on September 11, 2025, chaired by Hon. Dr. Harsha de Silva, approved the 2026 budget estimate of the Commission to Investigate Allegations of Bribery or Corruption (CIABOC). In doing so, the Chairman of the COPF underscored the importance of granting CIABOC the same level of financial autonomy currently afforded to the Central Bank and the Auditor General’s Department, enabling these institutions to function independently, free from potential political influence, and remain effective regardless of which government is in power.
Transparency International Sri Lanka (TISL) echoes the concerns regarding the lack of complete financial independence of the CIABOC, stressing that without genuine autonomy over its finances and operations, the Commission’s ability to function as an effective and impartial anti-corruption body will remain compromised.
Financial independence is central to CIABOC’s credibility. The Anti-Corruption Act makes clear that the Commission’s budget is to be submitted to Parliament through the Speaker and does not warrant approval from the Ministry of Finance. This framework is designed to insulate CIABOC from political influence and ensure that accountability rests with Parliament alone. That same principle must extend beyond budgetary matters to all aspects of CIABOC’s operations as well, so that the Commission is able to function as a truly independent institution. At the same time, it is important to recognize that CIABOC is not meant to operate in a vacuum; the law provides clear accountability mechanisms to Parliament to ensure oversight and CIABOC must uphold the highest levels of transparency in its use of resources.
TISL stresses that independence means that CIABOC’s core functions – from staffing to finances – must not be contingent on ministerial approval and administrative hurdles if it is to fulfil its mandate effectively. Anti-corruption investigations go beyond standard bureaucratic functions. They are resource-intensive, politically sensitive, and often implicate those in positions of power. Strengthening its independence, therefore, does not mean removing accountability, but rather safeguarding the Commission from any potential political interference and compromised bureaucratic processes, while maintaining robust checks through Parliament.
TISL reiterates that financial independence is not just a technical matter, but a cornerstone of CIABOC’s effectiveness. An anti-corruption body cannot carry out impartial investigations or prosecute cases that reach the highest levels of power if its resources and staffing depend on ministerial discretion. True independence allows CIABOC to set priorities based on evidence rather than political or bureaucratic convenience, to recruit and retain skilled staff without delay, and to ensure that no case is abandoned or underfunded because it makes those in authority uncomfortable. Ultimately, CIABOC’s credibility in the eyes of the public, and its ability to deter corruption, rests on whether it can operate free from political influence while remaining transparently accountable to Parliament.
TISL calls on Parliament, the Executive, and all relevant state institutions to ensure CIABOC’s full financial and operational independence.
ට්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටනැෂනල් ශ්‍රී ලංකා ආයතනය, අල්ලස් කොමිසමේ මූල්‍ය ස්වාධීනත්වය තහවුරු කිරීමේ ප්‍රමාදය පිළිබඳ සිය අප්‍රසාදය පළ කරයි.
ගරු ආචාර්ය හර්ෂ ද සිල්වා මහතාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් 2025 සැප්තැම්බර් 11 වන දින රැස් වූ රාජ්‍ය මූල්‍ය කාරක සභාව විසින් (COPF), අල්ලස් හෝ දූෂණ චෝදනා විමර්ශන කොමිෂන් සභාවේ (CIABOC) 2026 අයවැය ඇස්තමේන්තුව අනුමත කරන ලදී. එහිදී රාජ්‍ය මූල්‍ය කාරක සභාවේ සභාපතිවරයා ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවට සහ ජාතික විගණන කාර්යයාලයට දැනට හිමි වී ඇති මූල්‍ය ස්වාධීනත්වය, එලෙසම අල්ලස් කොමිසමට ද ලබා දීමේ වැදගත්කම අවධාරණය කළේය. එමඟින් අදාළ ආයතනවලට, පවතින රජය කුමක් වුව ද, එල්ල විය හැකි කුමන හෝ දේශපාලන අත පෙවීමක, බලපෑමකින් තොරව සහ ඵලදායී ලෙස ස්වාධීනව කටයුතු කිරීමට අවස්ථාව සැලසෙන බව තවදුරටත් සඳහන් කළේය.
පැන නැගී ඇති තත්ත්වය සම්බන්ධව ට්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටනැෂනල් ශ්‍රී ලංකා ආයතනය ද, එකී ස්ථාවරය දරන අතර මූල්‍ය කටයුතු සහ මෙහෙයුම් සම්බන්ධයෙන් සැබෑ ස්වාධීනත්වයක් නොමැතිව, ඵලදායී සහ අපක්ෂපාතී දූෂණ-විරෝධී ආයතනයක් ලෙස ක්‍රියා කිරීමට කොමිසමට ඇති හැකියාව තවදුරටත් අවදානමකට ලක් වනු ඇති බව අවධාරණය කර සිටියි.
අල්ලස් කොමිසමේ විශ්වසනීයත්වය සඳහා මූල්‍ය ස්වාධීනත්වය ඉතා වැදගත් වේ. දූෂණ-විරෝධී පනතප්‍රකාරව කොමිසමේ අයවැය, කථානායකවරයා හරහා පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කළ යුතු නමුදු ඒ සදහා මුදල් අමාත්‍යංශයේ අනුමැතියක් අවශ්‍ය නොවේ. මෙම නීති රාමුව සැලසුම් කර ඇත්තේ, අල්ලස් කොමිසම දේශපාලන බලපෑම්වලින් ආරක්ෂා කිරීමට සහ එහි වගවීම පාර්ලිමේන්තුවට පමණක් පැවරීම සහතික කිරීම සඳහා ය. එම මූලධර්මය අයවැය කාරණාවලින් ඔබ්බට අල්ලස් කොමිසමේ සියලු මෙහෙයුම් දක්වා වර්ධනය විය යුතු අතර, එවිට කොමිසමට සැබවින්ම ස්වාධීන ආයතනයක් ලෙස ක්‍රියා කිරීමට හැකියාව ලැබේ. එසේ වුවද, අල්ලස් කොමිසම වගවීමක් නොමැතිව අත්තනෝමතිකව තනිව ක්‍රියාත්මක වන ආයතනයක් බව මෙයින් අදහස් නොවේ. නීතිය මඟින් පාර්ලිමේන්තුවට කොමිසමේ කටයුතු අධීක්‍ෂණ කටයුතු සඳහා පැහැදිලි වගවීමේ යාන්ත්‍රණ සපයන අතර, අල්ලස් කොමිසම එහි සම්පත් භාවිතයේදී ඉහළම විනිවිදභාවයක් පවත්වා ගත යුතුය.
ට්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටනැෂනල් ශ්‍රී ලංකා ආයතනය, අවධාරණය කරන්නේ අල්ලස් කොමිසමෙහි ස්වාධිනත්වය යනු, එහි මුලික කාර්යයන් වන කාර්යමණ්ඩල බඳවා ගැනීම සහ මූල්‍ය කටයුතු ඵලදායීව ඉටු කර ගැනීමට නම් අමාත්‍යංශ අනුමැතිය සහ පරිපාලනමය බාධාවන් මත නොපැවතිය යුතු බවයි. දූෂණ-විරෝධී විමර්ශන, සාමාන්‍ය නිලධාරීවාදී කාර්යයන්ගෙන් ඔබ්බට යයි. මෙවන් කාර්යයන් සඳහා වැඩි සම්පත් ප්‍රමාණයක් අවශ්‍ය වන අතර, දේශපාලනික වශයෙන්ද සංවේදී සහ බොහෝ විට ඉහල නිලබලයක් සහිත පිරිස් සම්බන්ධ විමර්ශන වේ. එම නිසා එහි ස්වාධීනත්වය ශක්තිමත් කිරීම යනු, පාර්ලිමේන්තුව හරහා ශක්තිමත් අධීක්ෂණයක් පවත්වා ගනිමින්, එල්ල විය හැකි කිසියම් හෝ දේශපාලන මැදිහත්වීම්වලින් සහ චිරාගත නිලධාරීවාදී ක්‍රියාවලිවලින් කොමිසම ආරක්ෂා කිරීම ය.
ට්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටනැෂනල් ශ්‍රී ලංකා ආයතනය, නැවත අවධාරණය කරන්නේ මූල්‍ය ස්වාධීනත්වය යනු තාක්ෂණික කාරණයක් පමණක් නොව, අල්ලස් කොමිසමේ කාර්යක්ෂමතාවයේ මූලික අංගයක් බවයි. එහි සම්පත් සහ කාර්යමණ්ඩලය අමාත්‍ය මණ්ඩල මට්ටමේ අභිමතය මත රඳා පවතී නම්, දූෂණ-විරෝධී ආයතනයකට අපක්ෂපාතී විමර්ශන හා නඩු පැවරීම් සිදු කිරීමට හෝ බලයේ ඉහළම තලවලට ළඟා වන විට ඒවාට විරුද්ධව නඩු පැවරීමට නොහැකි විය හැක. සැබෑ ස්වාධීනත්වයක් කොමිසමට ලබාදීම තුළින්, අල්ලස් කොමිසමට දේශපාලන හෝ නිලධාරීවාදී බලපෑම යටතේ කටයුතු කිරීම වෙනුවට, සාක්ෂි මත පදනම්ව ප්‍රමුඛතා සැකසීමටත්, ප්‍රමාදයකින් තොරව දක්ෂ කාර්යමණ්ඩලයක් බඳවා ගැනීමට සහ රඳවා ගැනීමටත් හැකිවේ. එමෙන්ම ඉහල අධිකාරි බලපෑම හේතුවෙන් විමර්ශන අත්හැර දැමීම හෝ අවශ්‍ය මුල්‍ය සම්පත් නොමැති වීම තහවුරු කල හැකිය. අවසාන වශයෙන්, මහජනතාවගේ හමුවේ අල්ලස් කොමිසමේ විශ්වසනීයත්වය සහ දූෂණ නිවාරණයට ඇති හැකියාව රඳා පවතින්නේ, එය දේශපාලන බලපෑම්වලින් තොරව කටයුතු කිරීමට හැකි වීම මත සහ පාර්ලිමේන්තුවට විනිවිදභාවයෙන් වගවිය හැකිද යන්න මතයි.
ට්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටනැෂනල් ශ්‍රී ලංකා ආයතනය අල්ලස් කොමිසමේ සම්පූර්ණ මූල්‍ය සහ මෙහෙයුම් ස්වාධීනත්වය සහතික කරන ලෙස පාර්ලිමේන්තුවෙන්, විධායකයෙන් සහ සියලුම අදාළ රාජ්‍ය ආයතනවලින් ඉල්ලා සිටී.