Three years since its implementation, the Right to Information (RTI) Act continues to stand as an example of the transformative impact of progressive, pro-citizen legislation. RTI continues to impact the lives of thousands of citizens across the country by providing access to state-held information. The functioning of RTI has been witnessed across many levels in Sri Lanka ranging from individual concerns surrounding pensions and housing entitlements to collective action to address community healthcare and education needs.
Since 3 February 2017, Transparency International Sri Lanka (TISL) has facilitated over 2000 RTI applications for members of the public via our head office in Colombo, branch offices in Matara & Vavuniya and the 5 RTI hubs established with partner organizations in Ampara, Anuradhapura, Jaffna, Nuwara Eliya, and Trincomalee. TISL is also encouraged by the fact that the Journalism Awards for Excellence 2019, recognised the impact of RTI by introducing the “Best News Feature using RTI” category, thereby cementing the importance of RTI in Sri Lanka’s media space.
TISL Executive Director Asoka Obeyesekere said, “RTI implementation in Sri Lanka has seen many victories over the past 3 years, however, there are persisting challenges which must be addressed. Whilst we have seen the immense contribution of the RTI Commission in the form of progressive orders that have been issued on subjects including the asset declarations of senior politicians, the Commission faces challenges in terms of institutional capacity due to the lack of resources”.
TISL is also concerned by the seeming delays in publishing the bi-annual and annual reports on RTI that Ministries and other Public Authorities are required to compile under the RTI Act. Ensuring that the reports are published on time as envisaged in the Act will allow the public to gauge the success of RTI in Sri Lanka.
TISL’s own RTI Implementation Assessment 2019 shows that RTI is working better at the local level, including district/divisional secretariats and local government authorities. Whilst this is encouraging as it is the closest form of government to citizens, TISL would also highlight the comparatively lower rates of responsiveness from national level authorities. Similarly, progress also remains to be seen on proactive disclosure of information. Proactive disclosure stands to ease the duties of the public officers implementing RTI, whilst also eliminating bottlenecks in information routinely sought by citizens.
Obeyesekere added, “RTI is closely connected to President Gotabaya Rajapaksa’s stated commitment to improve public service delivery. In order to realise this commitment, TISL calls on the government to conduct a comprehensive needs assessment for the RTI Commission to ensure adequate support for the continuity and sustainability of every citizen’s right to information”.
ශ්‍රී ලංකාවේ තොරතුරු දැනගැනීමේ පනත තුන්වන වසර සමරයි
තොරතුරු දැනගැනීමේ පනත තුළ ක්‍රියාත්මක කර වසර තුනක් ගතවන විටද මෙරට නීති සම්පාදනයේ ප්‍රගතිශීලී බලපෑමක් ඇති කල පුරවැසි ප්‍රමුඛ නීතියකට RTI කදිම උදාහරණයක් සපයයි. රජයේ තොරතුරු වෙත අවතීර්ණ වීමට අවකාශය සලසාදීම තුලින් රට පුරා දහස් සංඛ්‍යාත පුරවැසියන්ගේ ජිවිත කෙරෙහි අඛණ්ඩ බලපෑමක් RTI මඟින් ඇති කරනු ලැබිණි. විශ්‍රාම වැටුප් හා නිවාස හිමිකාරිත්වය වැනි පුද්ගල මට්ටමේ ගැටළු වල සිට, ප්‍රජා සෞඛ්‍ය සහ අධ්‍යාපනික අවශ්‍යතා වැනි සාමුහික ක්‍රියාකාරකම් දක්වා ශ්‍රී ලංකාවේ විවධ මට්ටම්වල තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිවාසිකම නියෝජනය වී ඇත.
2017පෙබරවාරි මස තුන් වනදා සිට ට්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටනැෂනල් ශ්‍රී ලංකා ආයතනය එහි කොළඹ ප්‍රධාන කාර්යාලය මාතර හා වවුනියා හි ඇති ශාඛා කාර්යාල හරහාද, එසේම හවුල්කාර සංවිධාන සමඟ අම්පාර අනුරාධපුරය, යාපනය, නුවරඑළිය සහ ත්‍රිකුණාමලයේ පිහිටුවා ඇති RTI කේන්ද්‍රස්ථාන හරහාද මහජනතාව වෙනුවෙන් RTI ඉල්ලුම්පත්‍ර 2000කට වැඩි ප්‍රමාණයක් වෙනුවෙන් අත්වැල සපයා ඇත. එමෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවේ මාධ්‍ය අවකාශයේ තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිවාසිකමෙහි වැදගත්කම අවධාරණය කරමින් RTI මගින් සිදුකල හැකි බලපෑම හදුනාගනිමින් ජනමාධ්‍ය විශිෂ්ටතා සම්මාන 2019 උළෙලෙහි “RTI භාවිත කරමින් හොදම ප්‍රවෘති වාර්තාකරණය” විශේෂාංගය හඳුන්වා දීමත් TISL ආයතනය තවදුරටත් දිරිමත් කිරීමට සමත් විනි.
TISL ආයතනයේ විධායක අධ්‍යක්ෂ අසෝක ඔබේසේකර මහතා පැවසුවේ ශ්‍රී ලංකාවේ RTI ක්‍රියාකාරිත්වය තුලින් පසුගිය වසර තුනක කාලසීමාව තුල ජයග්‍රහණ රැසක් අත්විඳ ඇත. කෙසේ වුවද අවධානය යොමු කල යුතු අභියෝග රැසක් දිගින් දිගටම පවතී. ජ්‍යෙෂ්ඨ දේශපාලඥයින්ගේ වත්කම් ප්‍රකාශයන් වැනි විෂයයන් සඳහා ප්‍රගතිශීලි නියෝගයන් ලබාදීම වැනි අවස්ථාවන් හරහා RTI කොමිසමේ විශිෂ්ඨ දායකත්වය අප දැක තිබුනත් සම්පත් වල ඇති හිඟකම හේතුවෙන් ඇතිවන ආයතනික හැකියාව අවම වීම පිලිබඳ අභියෝගයන්ට කොමිසම මුහුණ දී ඇත.
RTI පනත යටතේ අමාත්‍යංශ සහ අනෙකුත් පොදු අධිකාරීන් RTI පිළිබඳව සම්පාදනය කිරීමට අවශ්‍ය වන ද්වි-වාර්ෂික හා වාර්ෂික වාර්තාවන් ප්‍රකාශයට පත් කිරීම ප්‍රමාද වීම පිළිබඳව TISL ආයතනයේ අවධානය යොමුව තිබේ. පනතේ අපේක්ෂා කරන පරිදි නියමිත වෙලාවට වාර්තා ප්‍රකාශයට පත් කිරීම පිළිබඳව සහතික වීමෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිවාසිකමෙහි සාර්ථකත්වය මැන බැලීමට ජනතාවට ඉඩ කඩ සැලසේ.
2019 වර්ෂයේදී TISL ආයතනය විසින්ම සම්පාදනය කරන ලද RTI ක්‍රියාත්මක වීමේ ඇගයීම් වාර්තාව පෙන්වා දෙන අන්දමට දිස්ත්‍රික්/ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාල හා පළාත් පාලන ආයතන ද ඇතුලත්වන ප්‍රාදේශීය මට්ටමෙන් RTI ක්‍රියාත්මක වීම ඉතා හොඳ මට්ටමක පවතින බවයි.මෙම ආයතනයන් පුරවැසියන්ට සමීපතම රාජ්‍ය හස්තය වන බැවින් මෙය ඉතා හොඳ ප්‍රවණතාවයක් වන අතරම ජාතික මට්ටමේ අධිකාරීන් විසින් සාපේක්ෂව අඩු ප්‍රතිචාර දැක්වීම පිළිබඳවද අවධානය යොමුකළ යුතු බව TISL ආයතනය මෙහිදී අවධානරණය කර සිටි.එමෙන්ම, තොරතුරු ප්‍රගාමිව අනාවරණය කිරීමද තව දුරටත් ප්‍රගතියක් පෙන්නුම් කල යුතු අංශයකි. ප්‍රගාමී අනාවරණය තුළින්,රාජ්‍ය නිලධාරීන් හට RTI ක්‍රියාවේ යෙදවීමේදී ඔවුන්ගේ රාජකාරිය වඩාත් පහසු කරන අතරම,පුරවැසියන් නිරන්තරයෙන් අපේක්ෂා කරන්නා වූ තොරතුරු ලබා ගැනීමට ඇති බාධාවන් ඉවත් කරයි.
රාජ්‍ය සේවය සැපයීම වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතාගේ ප්‍රකාශිත කැපවීම RTI සමඟ තදින්ම බැඳී ඇති බවත් මේ කැපවීම යතාර්ථයක් බවට පත්කර ගැනීමට, සෑම පුරවැසියෙකුටම තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය අඛණ්ඩව හා තිරසාරව පවත්වාගැනීම තහවුරු කිරීම සඳහා තොරතුරු දැනගැනීමේ කොමිෂන් සභාවේ අවශ්‍යතාවයන් උදෙසා පුලුල් තක්සේරුවක් සිදු කරන මෙන් ආයතනය රජයෙන් ඉල්ලා සිටින බවත් ඔබේසේකර මහතා වැඩිදුරටත් ප්‍රකාශ කළේය.
தகவல் அறியும் உரிமைச் சட்டம் நடைமுறைப்படுத்தப்பட்டு மூன்று ஆண்டுகள் நிறைவு
தகவல் அறியும் உரிமைச் சட்டம் நடைமுறைப்படுத்தப்பட்டு மூன்று ஆண்டுகள் நிறைவடைந்த நிலையில், தகவலுக்கான உரிமைச் சட்டமானது மக்களுக்கான முன்னேற்றகரமான ஒரு சட்டத்துக்கான எடுத்துக்காட்டாக அமைகின்றது. இச்சட்டத்தினூடாக அரச நிறுவனங்களிலுள்ள தகவல்களை ஆயிரக்கணக்கான பொதுமக்கள் அணுகுவதானது அவர்களது வாழ்கையில் தொடர்ச்சியான தாக்கத்தை ஏற்படுத்துகிறது. ஓய்வூதியம், வீட்டுத் திட்டம் போன்ற தனிப்பட்ட விடயங்கள் முதல் பொதுச் சுகாதாரம் மற்றும் கல்வி தேவைகளை நிவர்த்தி செய்வதற்கான நடவடிக்கள் உள்ளிட்ட பல்வேறு நடவடிக்கைகளுக்கு இச்சட்டம் பயன்படுத்தப்பட்டுள்ளது.
ட்ரான்ஸ்பேரன்சி இன்டர்நெஷனல் ஸ்ரீலங்கா நிறுவனமானது 2017 பெப்ரவரி 3ம் திகதி முதல் கொழும்பின் தலைமைக் காரியாலயம் உள்ளிட்ட மாத்தறை, வவுனியாவில் அமைந்துள்ள கிளை காரியாலயங்களினூடாகவும் அதேபோன்று யாழ்ப்பாணம், அம்பாறை, திருகோணமலை, அனுராதபுரம் மற்றும் நுவரெலியா மாவட்டங்களில் பங்குதார நிறுவனங்களினூடாகவும் சுமார் 2000க்கும் மேற்பட்ட தகவலுக்கான விண்ணப்பங்களுக்கு பொதுமக்களுக்கு உதவியளித்துள்ளது. இலங்கையின் ஊடகத்துறையில் தகவல் அறியும் உரிமைச் சட்டத்தின் முக்கியத்துவத்தை கருத்திற் கொண்டு அதனூடாக ஏற்படுத்தக்கூடிய தாக்கத்தை இனங்கண்டு 2019ம் ஆண்டுக்கான அதியுயர் ஊடக விருதுகளில் தகவலுக்கான உரிமைச் சட்டத்தை பயன்படுத்தி அறிக்கையிடப்பட்டிருந்த சிறந்த அறிக்கையிடலுக்கான விருது வழங்கப்பட்டடிருந்தமையும் TISL நிறுவனத்தை மேலும் வலுவூட்டுவதாக அமைந்தது.
TISL இன் நிறைவேற்றுப் பணிப்பாளர் அசோக்க ஒபேசேக்கர கூறுகையில், இலங்கையில் தகவலுக்கான உரிமைச் சட்டம் நடைமுறைப்படுத்தப்பட்ட மூன்று வருடங்களில் பல வெற்றிகளை அடைந்திருக்கின்றது. இருப்பினும், கருத்தில்கொள்ளப்படவேண்டிய சவால்கள் தொடர்ந்த வண்ணமே உள்ளன. சிரேஷ்ட அரசியல்வாதிகளின் சொத்துக்கள் பிரகடனப்படுத்தப்பட வேண்டும் என்பன போன்ற முற்போக்கான உத்தரவுகள் மூலம் தகவலுக்கான உரிமைச்சட்ட ஆணைக்குழுவின் மகத்தான பங்களிப்பினை நாம் காக்கூடியதாக இருந்தபோதும், வளப்பற்றாக்குறை காரணமாக ஏற்படுகின்ற நிறுவனரீதியான இயலுமைகளை கட்டுப்படுத்தும் பிரச்சினைகளையும் ஆணைக்குழு எதிர்கொண்டுள்ளது.
தகவல் அறியும் உரிமைச் சட்டத்தின் கீழ் அமைச்சுக்கள் மற்றும் ஏனைய பொது அதிகாரசபைகள் RTI தொடர்பான அறிக்கைகளை வருடாந்தமும் வருடத்திற்கு இருமுறையும் ஆணைக்குழுவுக்கு சமர்ப்பிக்க வேண்டும். அறிக்கைகள் முறையாக சமர்ப்பிக்கப்படாமை குறித்தும் வTISL நிறுவனம் கருத்தில் கொண்டுள்ளது. சட்டத்தில் குறிப்பிடப்பட்டுள்ளதன்படி குறித்த காலத்திற்குள் அறிக்கைகளை வெளியிடுவதை உறுதிப்படுத்துவதும் இலங்கையின் தகவல் அறியும் உரிமைச் சட்டத்தின் வெற்றிகளை அளவிடுவதற்கு மக்களுக்கு வழிவகுக்கும்.
RTI ஆனது உள்ளுர் மட்டத்திலும் மாவட்ட மற்றும் பிரதேச செயலகங்கள் மட்டத்திலும் சிறப்பாக நடைமுறைப்படுத்தப்படுவதாக 2019ம் ஆண்டுக்கான TISL இன் RTI நடைமுறைப்படுத்தல் தொடர்பான ஆய்வு அறிக்கையானது சுட்டிக்காட்டுகின்றது. பிரஜைகளுக்கும் அரசுக்குமிடையிலான தொடர்பினை வலுப்படுத்துவதாகவுள்ள அதேநேரம் ஒப்பீட்டளவில் தேசிய அளவிலான பொது அதிகாரசபைகள் பொறுப்புகூறும் தன்மையில் தவறியுள்ளன என்பதையும் TISL சுட்டிக்காட்ட விரும்புகின்றது. அதேபோன்றே தாமாக தகவல்களை வெளிப்படுத்தும் விடயத்திலும் பின்தங்கியே உள்ளது. தகவல் அறியும் உரிமைச்சட்டத்தை நடைமுறைப்படுத்தலில் அரச அலுவலர்களின் கடமைகளை இலகுவாக்கும் செயற்றிறன்மிக்க ஒன்றாக உள்ளதுடன் தகவலை பெறுவதில் பிரஜைகளுக்குள்ள தடைகளையும் இது தகர்க்கின்றது.
ஒபேசேக்கர மேலும் கூறுகையில், ஜனாதிபதி கோட்டாபய ராஜபக்ஷவின் பொதுச்சேவை வழங்களை மேம்படுத்துவது தொடர்பான உறுதிப்பாட்டுடன் தகவல் அறியும் உரிமையானது தொடர்புபட்டுள்ளது. இதனை உணர்ந்த வகையில் ஒவ்வொரு பிரஜையும் தகவல் அறியும் உரிமையின் தொடர்ச்சியைப் பேணவும் அதன் நீடித்து நிலைக்கும் தன்மையை பேணவும் அதற்கான ஆதரவினை உறுதிப்படுத்துவதை கருத்திற்கொண்டு ஆணைக்குழுவுக்கான தேவைகள் தொடர்பான மதிப்பாய்வை நடாத்துமாறு TISL அரசாங்கத்திடம் கோருகின்றது.