The Hon. Speaker, Dr. Jagath Wickramaratne, endorsed the certificate on the Companies (Amendment) Bill on 04 August and accordingly, the Companies (Amendment) Act No. 12 of 2025 is now enacted.
Transparency International Sri Lanka (TISL) welcomes the constructive response of the Attorney General to the concerns raised in TISL’s petition filed in the Supreme Court challenging the Bill to amend the Companies Act No. 07 of 2007. The petition was filed in the public interest, seeking to ensure that the proposed legislative amendments uphold constitutional rights and beneficial ownership transparency.
TISL’s petition specifically contested Clause 7 of the Bill, which introduces Sections 130A–130J concerning the establishment of a Beneficial Ownership Information (BOI) register. Arguing that these provisions were inconsistent with the Right to Equal Protection of the Law and the Right of Access to Information, TISL raised concerns that the provisions are inadequate in promoting transparency and public accountability, as:
- Section 130A (6) – does not oblige the Registrar of Companies to maintain a proactive, digital publication of a BOI register in integration with other state databases.
- Section 130D – restricts public access to beneficial ownership information to only the full name and the nature and extent of ownership, and even that only upon formal request.
At the Supreme Court hearing held on 23 June 2025, the Attorney General submitted that amendments would be made to address the concerns raised in the petition. Accordingly, at the second reading of the Bill, the government as undertaken, has caused the following changes:
- Allow free public access, electronically or physically to details of full names including previous names, nationalities, countries of residence, business addresses, and the nature and extent of beneficial ownership of the owners of a company.
- Any member of the public can obtain the said details as an authenticated copy from the Registrar of Companies by making an application and upon paying a prescribed fee.
- Any member of the public intending to obtain any further information set out in subsection (1) of 130A that is not publicly accessible may make an application for information in terms of the provisions of the Right to Information Act, No. 12 of 2016.
Absence of public access to records of adequate, identifiable beneficial ownership details renders the beneficial ownership registry an ineffectual and meaningless mechanism, which is not fit for its intended purpose. Limiting the information available to the public inhibits the ability to sufficiently identify beneficial owners, especially in instances of name duplication and common names, thereby undermining the purpose of the Beneficial Ownership Register.
TISL contended that such restriction of information, therefore, violates the Fundamental Right to equal protection of the Law and right to information guaranteed respectively under Articles 12(1) and 14A of the Constitution, whilst undermining the purpose of the Beneficial Ownership Register itself. Unrestricted access to a beneficial ownership registry while protecting rights also fosters and promotes ethical business and practices.
Expanding the scope of information accessible to the public beyond the mere full name of ownership significantly strengthens transparency and accountability. The establishment of a publicly accessible BOI register is a vital reform that enables the identification of individuals who ultimately own or control companies.
TISL calls upon the government and Registrar of Companies to ensure effective and meaningful implementation of this law which will significantly enhance corporate transparency and accountability in Sri Lanka, enabling effective detection and prevention of misuse of corporate structures for corruption, money laundering, illicit financial flows, conflicts of interest, tax evasion, potential money-laundering schemes, and abuse of power.
TISL විසින් විනිවිදභාවය හා මහජන වගවීම වර්ධනය කිරීමේ අරමුණෙන් නිර්දේශ කළ සංශෝධන ඇතුලත් අර්ථලාභී හිමිකාරිත්ව (Beneficial Ownership) නීතිය සම්මත වේ.
ගරු කථානායක ආචාර්ය ජගත් වික්‍රමරත්න මහතා 2025 අගෝස්තු මස 04 වැනි දින සමාගම් (සංශෝධන) පනත් කෙටුම්පතට සිය සහතිකය සටහන් කළ අතර, ඒ අනුව 2025 අංක 12 දරන සමාගම් (සංශෝධන) පනත දැන් බලාත්මක වේ.
පනත සංශෝධනය කිරීමේ පනත් කෙටුම්පත සම්බන්ධයෙන් ට්‍රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටනැශනල් ශ්‍රී ලංකා (TISL) ආයතනය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ගොනු කළ පෙත්සමෙන් ඉදිරිපත් කල ගැටලු පිළිබඳව නීතිපති විසින් දැක්වූ ගුණාත්මක ප්‍රතිචාරය වෙත TISL ආයතනය සිය ප්‍රසාදය පල කරයි. යෝජිත නීති සංශෝධන මගින් ව්‍යවස්ථාපිත අයිතිවාසිකම් සහ අර්ථලාභී හිමිකාරිත්වයේ විනිවිදභාවය (Beneficial Ownership Information-BOI) තහවුරු කරන බව සහතික කරන ලෙස ඉල්ලා මහජන සුබසිද්ධිය පදනම්ව මෙම පෙත්සම ගොනු කරන ලදී.
විශේෂයෙන් TISL ආයතනය අවධානය යොමු කරන ලද්දේ, බිල්පතේ 7 වන වගන්තිය යටතේ හඳුන්වා දී ඇති 130 (A) සිට 130 (J) දක්වා වූ අර්ථලාභී හිමිකාරීත්ව තොරතුරු (BOI) ලියාපදිංචි ලේඛනය පිහිටුවීම සම්බන්ධ කොටසටයි. මෙම වගන්ති, නීතියේ සමාන ආරක්ෂාවට ඇති අයිතිය සහ තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය යන මූලික අයිතිවාසිකම්වලට පටහැනි බව TISL ආයතනය විසින් පෙන්වා දෙනු ලැබුවේ ය. විනිවිදභාවය හා පොදු වගකීම් වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා මෙම වගන්ති ප්‍රමාණවත් නොවන බව TISL ආයතනය පහත පරිදි අවධාරණය කර ඇත.
- 130ආ(6) උපවගන්තිය මඟින් රෙජිස්ට්‍රාර්වරයාට අර්ථලාභී හිමිකාරීත්ව තොරතුරු ලේඛනයක් නඩත්තු කිරීම සඳහා වගකීම පවරන නමුත් එය ප්‍රගාමීව, ඩිජිටල් ආකාරයෙන් හෝ මහජන ප්‍රසිද්ධියට පත් කිරීමක් හෝ වෙනත් රාජ්‍ය දත්ත ගබඩාවක් සමඟ ඒකාබද්ධ කිරීමක් අනිවාර්ය නොකිරීම නිසා, විනිවිදභාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ අඩුපාඩුවක් පවතී.
- 130D වගන්තිය මඟින් මහජන ප්‍රවේශය සීමා කරමින්, සම්පූර්ණ නම සහ හිමිකමේ ස්වභාවය සහ ප්‍රමාණය පුද්ගලයකුගේ නිල ඉල්ලීමක් මත ලබාදීමක් පමණක් සැලසේ.
මෙම සීමාකිරීම් හේතුවෙන්, අදාළ අර්ථලාභී හිමිකරුවන් හඳුනා ගැනීමේ හැකියාව සීමා වීම සහ එමඟින් සමාන නම් ඇති අවස්ථා වලදී ගැනීම අපහසු වේ. නිසි පුද්ගලයන් හඳුනාගැනීමක් කල නොහැකි විට අර්ථලාභී හිමිකාරීත්ව ලියාපදිංචි කිරීමේ මූලික අරමුණ යටපත් කිරීමක් සිදු වේ.
මේ සම්බන්දව 2025 ජූනි 23 වන දින පැවති නඩු විභාගයේදී නීතිපතිතුමා විසින් පෙත්සමේදී ඉදිරිපත් කළ ගැටලු සඳහා අවශ්‍ය සංශෝධන සිදු කරන බවට ප්‍රකාශ කල අතර, ඒ අනුව බිල්පතේ දෙවැනි වර කියවීමේදී පහත සඳහන් ප්‍රධාන සංශෝධන සිදුකර ඇත,
- සමාගම් හි අර්ථලාභී හිමිකරුවන්ගේ සම්පූර්ණ නම (පූර්ව නාම ඇතුළු), ජාතිකත්වය, පදිංචි රටවල්, ව්‍යාපාරික ලිපිනය සහ හිමිකමේ ස්වභාවය සහ ප්‍රමාණය පිළිබඳ තොරතුරු ඩිජිටල් හෝ භෞතික ආකාරයෙන් නොමිලේ මහජන ප්‍රවේශයට පත් කර ඇත.
- මෙම තොරතුරු සත්‍ය පිටපතක් (සහතික කළ පිටපතක්) ලෙස සමාගම් රෙජිස්ට්‍රාර් වෙත නිල ඉල්ලීමක් සහ නියමිත ගාස්තුවක් ගෙවීම මත ලබා ගැනීමට හැකියාව පවතී.
- 130ආ(1) යටතේ මහජන ප්‍රවේශයට පත් නොවන වැඩිමනක් තොරතුරු ලබා ගැනීමට අවශ්‍ය පාර්ශවයන්ට, 2016 අංක 12 දරණ තොරතුරු ලබා ගැනීමේ අයිතිවාසිකම් පනත යටතේ ඉල්ලීමක් කළ හැකිය.
අර්ථලාභී හිමිකම් පිළිබඳ වඩාත් ප්‍රමාණවත්, හඳුනාගැනීම පහසු කරන තොරතුරු වලට මහජන ප්‍රවේශය නොදීමෙන් එම අර්ථලාභී හිමිකාරීත්ව තොරතුරු ලේඛනයක කාර්යක්ෂමත්වය හා ප්‍රයෝජනවත් බව අහිමි වන අතර, සමාන නම් සහ වෙනත් අභියෝග හේතුවෙන් සමාගමක අවසාන හිමිකරුවන් හඳුනා ගැනීමට බාධා සිදු වේ.
තොරතුරු සීමා කිරීම, ශ්‍රී ලංකා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 12(1) වගන්තිය යටතේ නීතිය ඉදිරියේ සමාන ආරක්ෂාව සහ 14(ඒ) වගන්තිය යටතේ තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය ලෙස ආරක්ෂිත මූලික අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය කරන බව TISL ආයතනය විසින් පෙත්සමෙන් පෙන්වා දෙන ලදී. එමෙන්ම, අර්ථලාභී හිමිකාරීත්ව ලියාපදිංචියෙහි අරමුණද එමඟින් බිඳ වැටේ. අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරමින් මහජන ප්‍රවේශය සහිත අර්ථලාභී හිමිකාරීත්ව ලේඛනයක් පවත්වා ගැනීම සදාචාරාත්මක ව්‍යාපාර හා ව්‍යාපාරික ක්‍රමෝපායන් ප්‍රවර්ධනය කිරීමට ද උපකාරී වේ.
ඉතා වැදගත් සංශෝධනයක් වන, අර්ථලාභී හිමිකරුවන් සම්පූර්ණයෙන් හඳුනා ගැනීමට සහ සමාගම් පාලනයේ විනිවිදභාවය වැඩිදියුණු කිරීමට ඉඩ සලසන, මහජන ප්‍රවේශයට ඇති BOI ලියාපදිංචිය පිහිටුවීම, ශ්‍රී ලංකාවේ ආයතනික පරිපාලනයේ වැදගත් පියවරක් වේ.
එමෙන්ම හිමිකාරීත්වය සම්බන්ධයෙන් සම්පූර්ණ නමට පමණක් සීමා නොවී, මහජනතාවට ප්‍රවේශය ලැබිය හැකි තොරතුරු පරාසය විශාල කිරීමෙන් විනිවිදභාවය සහ වගකීම්භාවය වගවීම මේ තුලින් දැඩිව ශක්තිමත් කෙරේ. සමාගම්වල අවසන් අර්ථලාභී හිමිකරු ූ හෝ පාලනය කරන පුද්ගලයින් හඳුනා ගැනීමේ හැකියාව සලසන, මහජන ප්‍රවේශයට ලක් කළ හැකි අර්ථලාභී හිමිකාරීත්ව ලියාපදිංචි ලේඛනයක් පිහිටුවීම, ඉතා වැදගත් නීතිමය ප්‍රතිසංස්කරණයකි.
මෙම නීතිය ඵලදායීව සහ අර්ථවත් ලෙස ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා රජය සහ සමාගම් රෙජිස්ට්‍රාර් වහා පියවර ගත යුතු බව TISL ආයතනය අවධාරණය කරයි. එය ශ්‍රී ලංකාවේ පෞද්ගලික ආයතන වල විනිවිදභාවය සහ වගවීම ප්‍රබල කරමින්, සමාගම් ව්‍යුහයන්, දූෂණය, මුදල් විශුද්ධිකරණය, නීතිවිරෝධී මූල්‍ය සංසරණ, බැඳියාවන් අතර ගැටුම්, බදු වංචා, බලය අවභාවිතය වැනි ක්‍රියාකාරකම් සඳහා භාවිතය වළක්වා ගැනීම හා හඳුනා ගැනීම සඳහා වඩාත් ඵලදායී පදනමක් සකස් කරයි.
வெளிப்படைத்தன்மை மற்றும் பொறுப்புக்கூறலை மேம்படுத்தும் நோக்கில் TISL பரிந்துரைத்த திருத்தங்களுடன் நலம் பெறும் உரிமையாளர்கள் சட்டம் அமல்படுத்தப்பட்டது.
2025 ஆகஸ்ட் மாதம் 04 ஆம் திகதியில், மதிப்பிற்குரிய கௌரவ சபாநாயகர் கலாநிதி ஜகத் விக்ரமரத்ன அவர்களால் கம்பனிகள் சட்டத்தைத் திருத்துவதற்கான சட்டமூலத்திற்கு சான்றொப்பமிட்டதன் படி, 2025 ஆம் ஆண்டின் 12 ஆம் இலக்க கம்பனிகள் (திருத்தச்) சட்டம் இப்போது அமலில் உள்ளது.
2007 ஆம் ஆண்டின் 07 ஆம் இலக்க கம்பனிகள் சட்டத்தைத் திருத்துவதற்கான சட்டமூலத்தை சவால் செய்து, பொது நலன் கருதி உயர் நீதிமன்றத்தில் வழக்குத் தாக்கல் செய்த மனுவில் எழுப்பப்பட்ட கவலைங்களுக்கு சட்டமா அதிபரின் கட்டமைக்கப்பட்ட பதிலை TISL வரவேற்கிறது. இந்த மனுவில், முன்மொழியப்பட்ட சட்ட திருத்தங்கள் அரசியலமைப்புச் சட்ட உரிமைகளையும் நலன்பெறும் உரிமையாளரின் வெளிப்படைத்தன்மையையும் உறுதிப்படுத்துவதை நோக்கமாகக் கொண்டதாகும்.
இந்த மனுவில், வெளிப்படைத்தன்மை மற்றும் பொறுப்புக்கூறலை மேம்படுத்துவதில் இந்தப் பிரிவுகள் போதுமானதாக இல்லை என்று வாதிட்டு, சட்டத்தின் சமமான பாதுகாப்பு உரிமைக்கும், தகவல்களை அணுகும் உரிமைக்கும் இந்தப் பிரிவுகள் முரணாக இருப்பதாகக் குறிப்பிட்டு, நலன்பெறும் உரிமையாளர்களின் தகவல்கள் (BOI) பதிவேட்டை நிறுவுவது தொடர்பான 130A–130J பிரிவுகளை அறிமுகப்படுத்தும் மசோதாவின் பிரிவு 7-ஐ TISL அமைப்பானது குறிப்பாக எதிர்த்தது. ஏனெனில்,
- பிரிவு 130A(6) பதிவாளரை ஒரு பட்டியலை மட்டும் பராமரிக்கக் கட்டாயப்படுத்துகிறது. இது முன்கூட்டிய, டிஜிட்டல் வெளியீட்டையோ அல்லது பிற அரச தரவுத்தளங்களுடன் ஒருங்கிணைப்பதையோ கட்டாயப்படுத்துவதில்லை.
- பிரிவு 130D பொதுமக்களின் அணுகலை முழுப்பெயர் மற்றும் உரிமையின் தன்மைக்கு மட்டுமே கட்டுப்படுத்துகிறது. அதுவும் தனிநபர்களின் கோரிக்கையின் அடிப்படையில் மட்டுமே வெளியிடப்படுகிறது.
2025 ஜூன் 23 அன்று நடைபெற்ற உயர் நீதிமன்ற விசாரணையின் போது, மனுவில் எழுப்பப்பட்ட கவலைகளை நிவர்த்தி செய்யும் வகையில் திருத்தங்கள் மேற்கொள்ளப்படும் என சட்டமா அதிபர் சமர்ப்பித்தார். அதன்படி, சட்டமூலத்தின் இரண்டாம் வாசிப்பின் போது, அரசாங்கம் உறுதியளித்தபடி, பின்வரும் மாற்றங்களை ஏற்படுத்தியுள்ளது:
- ஒரு நிறுவனத்தின் நலன்பெறும் உரிமையாளர்களின் முழுப்பெயர்கள் (இயற்பெயர் உட்பட), தேசியத்துவம், வசிக்கும் நாடுகள், வணிக முகவரிகள், மற்றும் நலன்பெறும் உரிமையாளர்களின் தகவலின் தன்மை மற்றும் அளவு போன்ற விவரங்களை டிஜிட்டல் முறையிலோ அல்லது நேரடியாகவோ பொதுமக்கள் இலவசமாக அணுகுவதற்கு அனுமதித்தல்.
- பொதுமக்களில் எவரும், விண்ணப்பம் செய்து, நிர்ணயிக்கப்பட்ட கட்டணத்தைச் செலுத்திய பின்னர், கம்பனிகள் பதிவாளரிடமிருந்து மேற்குறிப்பிட்ட விபரங்களை ஒரு உறுதிப்படுத்தப்பட்ட பிரதியாகப் பெற்றுக்கொள்ளலாம்.
- பொதுவில் அணுக முடியாத, 130A இன் உபபிரிவு (1) இல் குறிப்பிடப்பட்டுள்ள மேலதிக தகவல்களைப் பெற விரும்பும் பொதுமக்களில் எவரும், 2016 ஆம் ஆண்டின் 12 ஆம் இலக்க தகவல் அறியும் உரிமைச் சட்டத்தின் விதிகளின்படி தகவலுக்காக விண்ணப்பிக்கலாம்.
போதிய மற்றும் அடையாளம் காணக்கூடிய நலன்பெறும் உரிமையாளரின் விபரங்கள் அடங்கிய பதிவேடுகளுக்கான பொதுமக்களுக்கு அணுகல் வழங்கப்படாத நிலை, நலன்பெறும் உரிமையாளர் பதிவேட்டைப் பயனற்றதொரு மற்றும் அர்த்தமற்ற பொறிமுறையாக மாற்றுகிறது. இது அதன் ஆரம்பக் குறிக்கோளைப் பூர்த்தி செய்ய முடியாத வகையில் உள்ளது. பொதுமக்களுக்குக் கிடைக்கும் தகவல்களைக் கட்டுப்படுத்துவது, நலன்பெறும் உரிமையாளர்களைப் போதுமான அளவு அடையாளம் காணும் திறனைத் தடுக்கிறது. குறிப்பாக, ஒரே மாதிரியான பெயர்கள் மற்றும் பொதுவான பெயர்கள் உள்ள சந்தர்ப்பங்களில் இது ஒரு தடையாக அமைகிறது. இதன் மூலமாக, நலன்பெறும் உரிமையாளர் பதிவேட்டின் நோக்கம் பாதிக்கப்படுகின்றது.
இத்தகைய தகவல் வரையறுக்கப்பட்டமை, அரசியலமைப்பின் 12(1) மற்றும் 14A உறுப்புரைகளின் கீழ் உத்தரவாதம் அளிக்கப்பட்ட சட்டத்தின் சமமான பாதுகாப்புக்கான அடிப்படை உரிமை மற்றும் தகவல் அறியும் உரிமை ஆகியவற்றை மீறுகிறது என TISL வாதிட்டது. அதேவேளை, இது நலன்பெறும் உரிமையாளர் பதிவேட்டின் நோக்கத்தையே குறைமதிப்பிற்கு உட்படுத்துகிறது. உரிமைகளைப் பாதுகாக்கும் அதேவேளை, நலன்பெறும் உரிமையாளர் பதிவேட்டிற்கான தடையற்ற அணுகல், நெறிமுறை சார்ந்த வணிகத்தையும் நடைமுறைகளையும் வளர்த்து ஊக்குவிக்கிறது.
அத்தோடு, உரிமையாளர் பெயர் மட்டுமின்றி, பொதுமக்களுக்கு அணுகக்கூடிய தகவல்களின் பரப்பளவை விரிவுபடுத்துவது, வெளிப்படைத்தன்மையையும் பொறுப்புக்கூறலையும் கணிசமாக வலுப்படுத்துகிறது. பொதுமக்களுக்கு அணுகக்கூடிய நலன்பெறும் உரிமையாளர் தகவல்கள் (BOI) பதிவேட்டின் ஸ்தாபனமாகும் இந்தச் சட்ட திருத்தம், நிறுவனங்களை இறுதியில் உரிமையாடவோ அல்லது கட்டுப்படுத்தவோ செய்கிற தனிநபர்களை அடையாளம் காண உதவும் ஒரு முக்கிய சீர்திருத்தமாகும்.
இலங்கையில் பெருநிறுவனங்களின் வெளிப்படைத்தன்மையும் பொறுப்புக்கூறலும் திறம்பட மேம்படுவதற்கான இந்தச் சட்டத்தின் அர்த்தமுள்ள மற்றும் பயனுள்ள அமலாக்கத்தை உறுதி செய்யும்படி அரசாங்கத்தையும் கம்பனிகள் பதிவாளரையும் TISL கேட்டுக்கொள்கிறது. இதன் மூலம் ஊழல், பணமோசடி, சட்டவிரோத நிதிப் பரிமாற்றங்கள், நலன் முரண்பாடுகள் (conflicts of interest), வரி ஏய்ப்பு, சந்தேகத்திற்கிடமான பணமோசடித் திட்டங்கள் மற்றும் அதிகார துஷ்பிரயோகம் ஆகியவற்றுக்காக பெருநிறுவனக் கட்டமைப்புகளை தவறாக பயன்படுத்துவதைத் திறம்படக் கண்டறிந்து தடுக்க முடியும்.